راهبرد ما

این و بلاگ اختصاص به مسائل کلان ، استراتژی و راهبردی در حوزه موضوعات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مرتبط با ایران و منطقه دارد

راهبرد ما

آموزش خبرنویسی(13)

قواعد تیترنویسی

اسماعیل کوشکباغی

در شماره قبل تعریف تیتر و جایگاه تیتر در مطبوعات را بازگو کردیم و در ادامه قواعد تیترنویسی را مرور می کنیم.

¤ قواعد تیترنویسی
تیتر معمولاً پس از تنظیم خبر نوشته می شود و خبرنگار باید از قواعد تیترنویسی همچون خبرنویسی آگاه باشد. در نوشتن تیتر باید نکته های زیر را در نظر گرفت:
- تیتر باید با مطالب «لید» خبر هماهنگ و منطبق باشد و همان مطالب را نه کمتر و نه بیشتر بیان کند. (در مواردی که از سبک تاریخی یا ترتیبی در تنظیم خبر استفاده می شود و همچنین در برخی از تیترهای استنباطی که به آن اشاره خواهد شد، تیتر و لید می تواند به طور مستقیم با یکدیگر هماهنگ باشند.)
مطبوعات امروزی ایران بیش از 80 درصد از اخبار و گزارش ها و تصاویر خود را از خبرگزاری ها دریافت می کنند و معمولاً تیترهایی را انتخاب می کنند که اهداف آنها را دنبال کند، اما ادامه تیتر در لید دیده نمی شود و بعضی اوقات در پاراگرافهای آخر یا میانی یافت می شود و حتی در برخی موارد مشاهده شده است که پاراگرافی که تیتر از آن انتخاب شده به خاطر کمبود جا در هنگام صفحه بندی توسط صفحه بند حذف شده است.
- در نوشتن تیتر باید از واژه های آشنا و رسا استفاده کرد.
- تیتر شعار نیست، بنابراین باید حاوی فعل باشد، مگر در شرایطی که انجام شدن یا انجام نشدن کار برای خواننده ابهامی در بر نداشته باشد.
- انتخاب فعل مناسب، کلید موفقیت در نگارش تیتر است.
- از تکرار کلمه در تیتر باید اجتناب کرد.
- از نوشتن تیترهای سوالی، مگر در موارد ضروری باید خودداری کرد.
- از نوشتن تیترهای منفی باید اجتناب شود، مگر در مواردی که تیتر هدف خاصی را دنبال می کند.
- از شکستن واژه ها در تیتر باید پرهیز کرد.
- هرچه تیتر کوتاهتر باشد به شرط آنکه مهمترین مطلب را به طور دقیق برساند، بهتر است.
- از نوشتن حروف اضافه و برخی واژه ها مانند «به»، «برای»، «با» در ابتدای تیتر باید خودداری کرد.
- شکل ظاهری تیتر را از نظر انتخاب واژه های مشابه باید در نظر گرفت.
- همانا لید «تیتر نقلی» به صورت «نقل قول مستقیم» تنها در صورتی مجاز است که تیتر ویژگی های بالا را داشته باشد.
در غیر این صورت باید مفهوم مطلب را به صورت «نقل قول غیرمستقیم» برای تیتر نوشت.
- در آخر تیتر «نقطه» و «علامت سوال» و «علامت تعجب» قرار نمی گیرد.
- واژه ها باید در تیتر به گونه ای نوشته شود که دوخوانی به وجود نیاید.
- برای خلاصه کردن به جای گفت در رو تیتر از (:) دو نقطه استفاده شود. ولی دیگر «گفت» را نمی نویسیم.
- تیتر باید ضرب آهنگ قشنگ داشته باشد.
- تیتر باید مستقل از خبر باشد. یعنی اگر در تیتر نوشتیم نیویورک تایمز: ایران آمریکا را به مسخره می گیرد. در لید ننویسیم: این روزنامه افزود: بلکه باید بنویسیم روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز...
- تیتر باید بازتاب لحن خبر و گزارش و مقاله باشد.
- تیتر جوهره و روح خبر و ماندگارترین قسمت خبر در ذهن مخاطب است و باید خلاصه مهمترین مطلب خبر باشد.
- تیترنویسی یکی از فنی ترین، حرفه ای ترین و در عین حال شیرین ترین کارهای تهیه خبر است. تیتر اگر اصولی و با علم به ویژگی های مخاطب و متناسب با موضوع انتخاب شود می تواند بسیاری از مخاطبان بی تفاوت نشریات را نیز جذب کند.
- تیتر جمله ای است که در خلاصه ترین شکل ممکن قصد دارد، پیامی مرتبط با متن خبر را به مخاطب منتقل کند.
- تیتر باید به گونه ای باشد که در آن به اندازه نیاز و فقط به مهمترین عناصر شش گانه خبری اشاره شود.
- تیتر باید کوتاه، جامع و مانع، مختصر و مفید، منطبق و هماهنگ با خبر، جاذب و جالب، روشن و دقیق، روان و سلیس و بدون ابهام باشد.
- تیتر باید به گونه ای باشد که نوع، موضوع و ارزش های خبری را بیان کند.

¤ انواع تیتر:
1- تیترهای مبتنی بر نقل قول: این نوع تیترها از تیترهای رایج به حساب می آیند.
در این نوع تیترها منبع خبر هم آورده می شود تا سندیت داده شود. این منبع می تواند در آغاز نقل قول یعنی در ابتدای تیتر و یا در بالای تیتر تحت عنوان روتیتر جا بگیرد.
مثال:
رئیس جمهور:
ایران در مقابل فشارهای آمریکا کوتاه نمی آید.
2- تیترهای دو پله (دوتیتری): از جمله تجربه های مربوط به تنظیم خبر به حساب می آیند. در این گونه تیترها دو تیتر جداگانه اما در پیوند با یکدیگر زده می شود و یا چند موضوع به طور همزمان به اطلاع خواننده می رسد.
مثال:
پافشاری ایران برای تشکیل کنفرانس اسلامی
جبهه دوم علیه آمریکا گشوده شد.
3- تیتر استنباطی: تیترهای استنباطی (برداشتی) در واقع استنباط صحیح تیترنویس از خبر یا مجموعه ای از اخبار و گزارش های خبری تلفیقی است. در تیترهای استنباطی، تیترنویس عصاره خبر را به صورت یک جمله بازگو می کند و در واقع مفهوم را بیان می دارد.
مثال:
بیعت مجدد مردم با ولی امر مسلمین در روز جمعه 29 خرداد
ادامه موضوع تیترنویسی را در شماره آینده دنبال خواهیم کرد.