راهبرد ما

این و بلاگ اختصاص به مسائل کلان ، استراتژی و راهبردی در حوزه موضوعات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مرتبط با ایران و منطقه دارد

راهبرد ما

آموزش مقاله نویسی (5)

مقاله های تحلیلی و علمی

اسماعیل کوشکباغی

در شماره های قبل شما را با سه نوع مقاله مطبوعاتی (سرمقاله، یادداشت و تفسیر) آشنا ساختیم، در ادامه انواع مقالات مطبوعاتی را پی می گیریم.

تحلیل و تشریح (مقاله تحلیلی)
مقاله تحلیلی مقاله ای است که نویسنده در آن می کوشد تا علل و موجبات و چگونگی وقوع اخبار و رویدادها را بدون آنکه نظر شخصی خود را مداخله دهد، شرح و بیان کند و به عنصر خبری «چرا و چگونه» توأمان پاسخ گوید.
تحلیلگر در نگارش مقاله تحلیلی و تشریحی صرفاً بر پایه اطلاعات و اخباری که جمع آوری کرده است به عناصر خبری «چرا» و «چگونه» پاسخ می گوید. در اینجا هر اندازه که اطلاعات و اخبار کامل تر و جامع تر باشد، قدرت استدلال بیشتر می شود و خواننده مقاله، سهل تر پذیرای محتوای آن خواهد شد. این نوع مقاله ها چون به ریشه یابی رویدادها می پردازند، ممکن است که در بررسی موضوع هایی خاص، ویژگی ایجاز و کوتاهی خود را تا حدودی از دست بدهند و از مقاله های مطبوعاتی دیگر طولانی تر شوند که این امر به واسطه شکل ویژه مقاله قابل چشم پوشی است. هر چند که باید کوشش شود تا از شکل روزنامه نگاری خارج نگردد. در خصوص نگارش مقاله تحلیلی (سیاسی) یک نکته دیگر لازم و ضروری است که نویسندگان مقاله تحلیلی سیاسی باید به آن توجه داشته باشند و آن هم برخورداری از توانایی تحلیل مسائل سیاسی است، لذا با برخورداری از این توان می توان پدیده های سیاسی را که به سهولت در اذهان عمومی قابل درک نیستند از طرق مختلف برای مردم بیان کرد.
بسیاری از پدیده های سیاسی دارای دو وجه و شکل مجزا از یکدیگر هستند.
- وجه یا شکل آشکار: که درک آن برای افراد عادی به طور معمول امکان پذیر است.
- وجه یا شکل پنهان: که کار تحلیلگر سیاسی شناخت و شناساندن این وجه یا شکل پدیده سیاسی به مخاطبان است.
برای نگارش مقاله تحلیل سیاسی در مطبوعات نویسنده باید بداند که از کجا باید شروع کند و چه مراحلی را طی کند تا بتواند به عنوان تحلیلگر مسائل سیاسی، مسائل مهم روز سیاسی ایران و جهان را تحلیل نماید. از این رو، هر تحلیل سیاسی سه بخش دارد:
1-خبر
2-اطلاعات درباره آن خبر
3-پیوند بین خبر و اطلاعات از منظر تحلیلگر سیاسی
از آنجایی که این سه جزء اصلی هر تحلیل سیاسی به شمار می رود، در واقع مبنای هر تحلیل بر پایه این سه مفهوم استوار است. به همین دلیل هر کدام از این سه رکن اگر دچار مشکل باشد، در واقع تحلیل با مشکل روبه رو می شود.
وقتی خبر یک تحلیل غلط باشد بدون شک، تحلیل آن خبر هم ناصحیح است، چرا که امکان ندارد وقتی کذب یک خبری اثبات شده باشد. تحلیل آن خبر درست باشد علاوه بر این وقتی اطلاعات مربوط به یک رویداد غلط ارائه شده باشد، به طور قطع تحلیل همان رویداد نیز اشتباه خواهد بود. همچنانکه اگر یک تحلیلگر سیاسی نتواند، بین خبر و اطلاعات موجود در حافظه یا بایگانی شخصی و یا آرشیو ارتباط دقیقی با نقطه نظر خود، درباره آن رویداد برقرار کند، بدون شک تحلیل او دچار مشکل اساسی می شود، بنابراین تحلیلگر سیاسی سعی می کند، در تحلیل خود اطلاعاتی را درباره رویداد اتفاق افتاده ارائه کند که در نهایت به اثبات دیدگاه تحلیلگر سیاسی کمک کند. روشن است که تنها داشتن اطلاعات دقیق و گسترده درباره یک رویداد سیاسی، کافی نخواهد بود، بلکه تحلیلگر سیاسی باید به خوبی بتواند بین خبر و اطلاعات خود از یک سو با دیدگاه تحلیلی خود درباره آن رویداد از سوی دیگر، ارتباط منطقی برقرار کند تا تحلیل ارائه شده کارآمد و موثر واقع شود. البته ناگفته نماند که نگارش مقاله تحلیلی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی نیز به همین روال خواهد بود، اما به جهت اینکه بیشتر سرمقاله ها و یادداشت ها معمولاً سیاسی می باشد، اشاره ای نیز به مقاله تحلیل سیاسی داشتیم.
ب- مقاله های علمی، تحقیقی، آماری و مستند:
در تعیین انواع مقاله های مطبوعاتی به مقاله هایی برخورد می کنیم که بر پایه پژوهش و تحقیق در مورد موضوع های علمی، فنی و تخصصی نوشته می شوند، به این نوع مقاله ها، مقاله های علمی، تحقیقی و مستند می گویند. این نوع مقاله ها بیشتر در نشریات تخصصی و علمی مورد استفاده قرار می گیرند. به طور حتم هر چه دایره تخصص محدودتر باشد، عمق تخصص بیشتر است و زبان خاص علمی خود را می طلبد، اما نوع روزنامه نگاری این مقاله ها زبانی ساده تر دارد. به عنوان مثال اگر قرار باشد که در مورد تورم مقاله ای در روزنامه به چاپ برسد، نویسنده باید زبان عموم مردم را در نظر بگیرد و مقاله را انباشته از اصطلاحات و واژه های علمی، تخصصی نکند تا مردم عادی و افراد غیر متخصص نیز معنای تورم و اثرات آن را دریابند.

¤ ویژگی های مقاله علمی پژوهشی
ویژگی های کلی یک مقاله علمی و پژوهشی برای انتشار در نشریات تخصصی عبارتند از:
الف- مرتبط بودن مطالب و کامل بودن: در این نوع مقاله ها تمام موضوعات مطرح شده، استدلال ها و بحث ها در کلیت متن مرتبط هستند، منابع و مراجع ادبیات تحقیق آورده می شود، منطق و پیوستگی بین استدلال ها رعایت شده است.
ب- برخورداری از یک سازمان منسجم: مقاله از یک ساختار شفاف مفهومی برخوردار است. عنوان و زیرعنوان های مناسب، صحیح و مرتبطی به کار برده شده اند و نیز نظام ارجاع دهی با ثبات و مناسب است.
پ- برخورداری از یک محوریت تحقیقی در کلیت و ترکیب مقاله: تفکر خلاق، ترکیب و استدلال ظهور و بروز دارد، دقت فکری درباره عنوان اصلی دیده می شود، مفاهیم مرتبط به نحو مناسبی تحقیق شده اند، شواهد کافی برای فهم موضوع وجود دارد. ادبیات تحقیق مورد نقد و تحلیل قرار گرفته اند، ارتباط لازم بین ادبیات تحقیق و موضوع مورد تحقیق مقاله ارائه شده است. در شماره آینده ادامه ویژگی های مقاله علمی و ساختار کلی آن را برای شما بیان خواهیم کرد