راهبرد ما

این و بلاگ اختصاص به مسائل کلان ، استراتژی و راهبردی در حوزه موضوعات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مرتبط با ایران و منطقه دارد

راهبرد ما

آموزش خبرنویسی(27)

گزارش خبری و اولویت های مطلوب

اسماعیل کوشکباغی

در شماره قبل بخش اول ویژگی های یک گزارش موثر و اثرگذار را برای شما بازگو کردیم. در ادامه ویژگی های دیگر را بیان می کنیم:

پرداخت مطلوب
مهمترین و جذاب ترین موضوع ها با پرداخت نامطلوب و نارسا به گزارشی کسل کننده و غیرجذاب بدل می شود. عکس این اصل، همیشه صادق نیست. پرداخت گزارش را نباید با عناصری چون اطلاعات و آمار، زبان نگارشی یا نظم تنظیم گزارش اشتباه گرفت. پرداخت در واقع زاویه نگاه به موضوع و چگونگی ارائه عناصر گزارش است.
اگر چه گزارشگر پرداخت گزارش را به سلیقه خود برمی گزیند، اما این انتخاب چندان وابسته به سلیقه نیست. بلکه حتی در پرداخت می توان و باید دامنه همان ارزش های خبری را در نظر گرفت.
مثلاً در گزارش مربوط به سن ازدواج، تعدادی عناصر و پدیده در مقابل گزارشگر قرار دارد؛ هزینه های بالای ازدواج، تجمل گرایی، میل جوانان به استقلال، ترس از تزلزل خانواده و آداب و سنن دست و پاگیر و ... از جمله این عناصر است. حال گزارشگر باید اول و بیشتر به کدام یک از آنها اولویت داده و به آن توجه کند؟

اولویت های یک گزارش خبری مطلوب
وحدت موضوع: ضروری است که گزارش پیرامون یک موضوع خاص و واحد باشد. گزارشگر به آن موضوع از اول تا به آخر گزارش وفادار بماند. این اصل به معنای الزام در انتخاب موضوع های جزیی یا کم دامنه نیست، بلکه به این معنا است که در روند کار گزارشگر، موضوع های مورد بررسی محدود باشد. این موضوع البته اکنون در گزارش ها بیشتر مورد لحاظ قرار گرفته است که گزارش هر چقدر محدودتر باشد، گزارشگر در پرداخت موضوع و بررسی ابعاد مختلف گزارش موفق تر خواهد بود. ضمن آن که در روزگار ما کم تر خواننده ای یا شنونده ای و بیننده ای در رسانه های شنیداری و دیداری حوصله و وقت برای گزارش مفصل و طولانی دارد. گزارش ها با موضوع های کم دامنه باید امروز بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
نزدیکی ذهن مخاطب: از ارکان یک گزارش مطلوب این است که موضوع، نزدیک به ذهن مخاطب و در مسیر امور روزمره و دل مشغولی های او باشد. گزارش های مناسبتی از جمله این توجه ها به شمار می روند. گزارش از سفر و مسافرت در ایام تعطیلات، گزارش از نام نویسی مدارس در هنگام نام نویسی، گزارش از کنکور در ایام روزهای برگزاری آزمون، گزارش از رزمندگان در هفته دفاع مقدس و... به همین انگیزه نگاشته می شوند.
ارزشهای اسلامی ، ملی و اجتماعی: روزنامه نگار به سبب داشتن مخاطب عام و گسترده و به دلیل نقشی که از نظر تأثیر های فرهنگی در جامعه دارد، ناچار باید پاسدار و رعایت کننده ارزش های اسلامی، ملی و اجتماعی باشد. رسالت و وظیفه روزنامه نگار در شرایط خاص جامعه حکم می کند که مردم را به سوی فعالیت و توجه به سرنوشت و چگونگی زندگی جمعی هدایت کند، به علاوه روزنامه نگاران را به سلسله اعصاب جامعه تشبیه کرده اند، این دستگاه با گیرنده ای قوی باید کم کاری ها، نیازها و کمبودها را تنها با هدف بهبود و رفع بیابد و نشان دهد، نه آنکه به کمبودها و نقص ها دامن زند.
توجه به دامنه جذابیت: کارشناسان وسایل ارتباط جمعی پس از بررسی های بسیار برای متوسط مردم نسبت به وسایل مختلف این دامنه را تا حدودی تعیین کرده اند، از جمله اینکه می گویند گوش و اعصاب تفکیک کننده اصوات، مراکز ضبط پیام و ارتباط دهنده هر پیام با انبوه دانسته های پیشین، تنها می توانند به مدت 5 دقیقه به صورت موثر فعال باشند، از آن پس گوش می شنود، اما مغز قادر نیست آن چه می گیرد، طبقه بندی کند، این دامنه برای تلویزیون 12 دقیقه، برای مطبوعات 22 سطر و برای موسیقی 17 دقیقه است. پس از آن ذهن به سبب خستگی، توجه را از دست می دهد و مغز به سوی نکته های جذاب تر دیگر سیر می کند، چنین است که در مقابل رادیو، کتاب، تلویزیون نشسته ایم، می شنویم، می خوانیم و می بینیم، اما ذهن جای دیگری سیر می کند. کارشناسان به خصوص برای زندگی امروزی در جوامع، کوتاه گرایی را پیشنهاد می کنند، اما اگر پیام و نوشته طولانی داشته باشید، توصیه می شود آن پیام و نوشته را به اجزای کوچکتر تقسیم کنیم و برای هر یک، یک دامنه جذابیت بیندیشیم.
در مطبوعات، دامنه جذابیت حدی از توجه، حوصله و دریافت خواننده از مطلب یا گزارش است. از ویژگی های مهم یک نوشتار مطبوعاتی از جمله گزارش، رعایت این دامنه به نفع خواننده است.
تقسیم هوشمندانه عناصر در کل یک گزارش، جلب توجه دایم خواننده به گزارش از طریق طرح موضوع های نو، وارد کردن ضربه های احساسی ( دراماتیک) و کاربرد واژه ها و عبارت های توجه برانگیز از آن جمله است.
گزارش خوب گزارشی است که خواننده آن را با همه طولانی بودن بخواند. نکته های آن را دریابد و بر او تأثیر لازم و مورد نظر را بگذارد. این هنر، با تمرین بسیار و نگارش گزارش های فراوان به دست می آید، نگارش گزارش های طولانی با نثر یکنواخت و پیام های طولانی، کاری بی اثر است که حاصلی جز هدر دادن کاغذ و هرز رفتن استعداد و توان گزارشگر ندارد.

¤الزام های یک گزارش خوب:
1- پیش از هر چیز، گزارش باید خواندنی باشد. موضوع مورد توجه و علاقه مخاطب باشد. اهمیت داشتن موضوع در کنار جذابیت موردتوجه باشد، ارزش های خبری مورد نظر باشد.
2- گزارش باید نگارشی زیبا و دلچسب داشته باشد. رعایت شیوایی در گزارش نویسی، از عمده ترین ویژگی کار است. می توان موضوعی را که دارای ارزش خبری چندانی نباشد، با نگارشی زیبا و شیوا به گزارشی خواندنی مبدل کرد، اما باید توجه داشت که مجموع دو عنصر خواندنی بودن و نگارشی زیبا، گزارش را کامل تر خواهد ساخت. ادامه ویژگی های یک گزارش خوب را در شماره آینده ارائه خواهیم داد.