راهبرد ما

این و بلاگ اختصاص به مسائل کلان ، استراتژی و راهبردی در حوزه موضوعات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مرتبط با ایران و منطقه دارد

راهبرد ما

آموزش خبرنویسی(16)

قواعد علامت گذاری

اسماعیل کوشکباغی

شماره قبل بیان شد که به منظور جدا کردن جملات از یکدیگر، احتراز از تداخل الفاظ و معانی و... از علاماتی استفاده می شود که به آنها قواعد علامت گذاری می گویند. ادامه آن را با هم مرور می کنیم:
2- ویرگول (،)
برای تسهیل درک نوشته باید در اغلب جملات ویرگول به کار برد. موارد مهمی که به کار بردن ویرگول ضروری است، عبارتند از:
الف- برای تمایز و شمارش.
مثال: نیروهای اسلام 10 هواپیما، 5 تانک، 10 قبضه تفنگ و 10 هزار فشنگ از دشمن به غنیمت گرفتند.
باید یادآور شد که قبل از آخرین خبر با شمارش به جای ویرگول «واو» گذاشته می شود.
ب- وقتی در یک جمله چند صفت وجود دارد باید آنها را با ویرگول از هم جدا کرد.
مثال: از صفات مومن، راستگویی، امانتداری، وفای به عهد و پاکدامنی است.
ج- به طور کلی در هر موردی که پشت هم قرار گرفتن دو کلمه ممکن است ایجاد ابهام کند، گذاشتن ویرگول ضروری است.
مثال: پس از طی مراحلی چند، دشمن به شکست خود اعتراف نمود. اگر بعد از کلمه «چند» ویرگول گذاشته نشود، ممکن است عبارت به صورت «چند دشمن» خوانده شود.
د- در دو طرف عبارت یا جمله ای که اگر از نوشته حذف شود، به موضوع و مطلب خللی وارد نمی شود.
مثال: رزمندگان اسلام، در حالی که پیشانی بند بسته بودند، به قلب دشمن یورش بردند.
3- نقطه ویرگول (؛)
برای جدا کردن جمله هایی است که به خودی خود دارای معنا و مفهوم کامل هستند، ولی عبارت و جملاتی که بعد از آن نوشته می شود، مربوط به آنها است.
مثال: برای انجام هر کاری یک راه وجود دارد که از راه های دیگر بهتر و آسانتر است؛ شما در کار خود دقت کنید که آن را بیابید.
4- دو نقطه (:)
در موارد زیر استعمال می شود:
الف- قبل از نقطه یا نوشته دیگران.
مثال: مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای می فرمایند: «کاری که امروز دشمن می کند نه یک تهاجم فرهنگی، بلکه یک شبیخون فرهنگی، یک قتل عام فرهنگی و یک غارت فرهنگی است.»
ب- قبل از ذکر یک مثال، یک توضیح یا یک نتیجه، مانند موارد فوق الذکر.
ج- بعد از تقسیم یا تفکیک یک موضوع.
مثال: این قرارداد به شرایط زیر بین جمهوری اسلامی ایران و سوریه منعقد می شود: ....
5- گیومه («...»)
در موارد ذیل باید نوشته داخل گیومه قرار گیرد:
الف- وقتی گفته یا نوشته از دیگران نقل می شود.
ب- موقعی که نویسنده نمی خواهد مسئولیت یک یاچند کلمه از نوشته هایش را که معمولاً از منابع دیگر اقتباس کرده است، به عهده بگیرد.
ج- در بعضی موارد برای مهم جلوه دادن یا مشخص کردن یک کلمه یا یک عبارت ممکن است به جای آنکه زیر آن خط کشیده شود، آن را در داخل گیومه قرار داد. در موقع بستن گیومه در صورتی که گفته یا نوشته ای که نقل می شود پایان یافته باشد، پیش از بستن گیومه نقطه گذاشته می شود و در صورتی که گفته و نوشته مزبور به پایان نرسیده باشد، نقطه را بعد از گیومه قرار می دهند.
د- برای ذکر عبارات یا اسامی خارجی.
مثال: «حفیظ ملک» استاد دانشگاه «جرج تاون آمریکا» و مدیر عامل شورای مطالعه درباره جوامع اسلامی اظهار داشت: ....
6- علامت استفهام (؟)
این علامت در پایان جمله استفهامی گذاشته می شود.
مثال: چگونه می توان خبرنگار خوبی شد؟
در بعضی موارد در صورتی که در یک عبارت چند جمله استفهامی باشد، ممکن است علامت «سوال» به جای ویرگول به کار رود.
مثال: که؟ کی؟ چه؟ چرا؟ چگونه؟ کی؟ شش سوالی است که همیشه در موقع تهیه خبر باید در نظر خبرنگار باشد.
7- علامت تعجب (!)
این علامت در پایان کلمات یا جملاتی که حیرت، استهزاء و خوشحالی زیاد را برساند گذاشته می شود.
مثال: مدیر کل وزارت امور خارجه آمریکا گفت: ما خواستار صلحی پایدار، عادلانه و فراگیر بین اسرائیل و تمام همسایگانش از جمله فلسطینیان هستیم!
علامت تعجب مانند علامت استفهام ممکن است جانشین ویرگول نیز بشود.
8- سه نقطه (...)
در پایان جملاتی که به علت تردید یا تحقیر یا تغییر فکر نویسنده ناتمام می ماند، معمولاً سه نقطه گذاشته می شود و در صورتی که سوال یا اعجاب هم مورد نظر باشد، پس از سه نقطه بهتر است علامت استفهام یا تعجب هم قرار گیرد. از سوی دیگر باید دانست که اگر در نقل نوشته یا گفته کسی فقط خلاصه آن مورد نظر باشد، می توان به جای جملات حذف شده سه نقطه داخل پرانتز (...) به کار برد و نیز وقتی عبارتی از وسط نوشته ای اقتباس می شود در ابتدای جمله می توان سه نقطه گذاشت ولی در آخر قسمت اقتباس شده باید چهار نقطه به کار برد که سه تای آن مشخص کننده ناتمام بودن عبارت و یک نقطه به جای نقطه ای است که معمولاً در آخر جملات می گذارند.
9- پرانتز ( )
کلمات یا جملاتی که نویسنده به عنوان توضیح به کار می برد در داخل پرانتز قرار می دهد. به طور کلی ترجمه کلمات خارجی یا معنای کلمات مشکل فارسی، تاریخ ها و مآخذ را داخل پرانتز می گذارند.در شماره آینده ادامه قواعد علامت گذاری و موضوع مصاحبه در تهیه خبر را مورد بررسی قرار می دهیم.