راهبرد ما

این و بلاگ اختصاص به مسائل کلان ، استراتژی و راهبردی در حوزه موضوعات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مرتبط با ایران و منطقه دارد

راهبرد ما

آموزش مقاله نویسی (1)

مقاله مطبوعاتی و ساختار آن

اسماعیل کوشکباغی

روزنامه ها، مجلات و نشریات ادواری اغلب دارای مقاله های مختلف هستند که توسط خبرنگاران، کارشناسان، دبیران و سردبیران نوشته می شود. نوشتن مقاله گاهی مشکل تر از نوشتن خبرهای معمولی است. چرا که اگر خبرنگار با تلاشی درصدد جمع آوری و گزارش درست و صحیح حقایق یک ماجرا باشد، نویسنده مقاله علاوه بر جمع آوری و گزارش درست و صحیح باید راهی جذاب و مبتکرانه هم برای نوشتن مقاله، به ویژه تیتر یا چند پاراگراف اول آن بیابد. تیتر علاوه بر آنکه باید ایده مقاله را برساند باید بتواند توجه خواننده را نیز جلب کند. البته اغلب موضوع مقاله است که تعیین می کند تیتر چه باشد. علاوه بر آن روزنامه نگاران باید سخت تر کار کنند تا در هنگام نوشتن تیتر و دیگر اجزای مقاله ایماها و واژگان کلیشه ای تولید نکنند و ده ها نکات ریز و ظریف را که به مرور به آنها اشاره خواهیم کرد، رعایت کنند.
مقاله چیست؟
مقاله نوعی نگارش اندیشه یا همان اندیشه مکتوب است.
تعریف مقاله مطبوعاتی؛ مقاله نگارش و توسعه عقیده و فکر و نظر با استفاده از موضوع خبری و بهره گیری از روش های صحیح نویسندگی با رعایت نظم منطقی و ایجاز است.
تفاوت عمده مقاله مطبوعاتی با مقاله انشایی در 2 نکته است: ایجاز و کوتاهی، خبری بودن.
ارکان و ساختار مقاله مطبوعاتی:

1- وحدت موضوع: مقاله مطبوعاتی باید راجع به یک موضوع واحد باشد.

2- وحدت زمانی: زمان مقاله باید ثابت یعنی حال یا گذشته و یا آینده باشد. باید مقاله طوری نوشته شود که زمان آن قابل لمس باشد.

3- وحدت مکان: مکان مقاله نیز باید ثابت و مشخص باشد. اینکه مقاله درباره وضعیت ایران یا فلان دانشگاه یا فلان روستاست باید مشخص باشد.

4- داشتن انسجام: به معنای یکپارچگی اجزای مقاله است. حفظ انسجام مقاله به تسلط نویسنده به زبان مورد نگارش، رعایت قواعد دستوری صرف و نحو و قدرت نویسندگی او بستگی دارد.

5- استنتاج: مقاله پیامی دارد که باید با کمک اجزای مختلفش بیان و ارائه شود. هر مقاله هدفی دارد که بدون ارتباط اجزا دسترسی به آن سخت خواهد بود. ارائه راه حل و پیشنهاد در شکل خلاصه به «توسعه فکر» استنتاج است.

6- انتخاب موضوع برای مقاله: یکی از مهمترین و مشکل ترین مراحل مقاله نویسی، انتخاب موضوع است، موضوع مقاله را از کجا باید پیدا کرد؟ منابع متعددی برای این امر وجود دارد، اما رایج ترین منابع شامل:
الف- بهره گیری از محتوای تولیدی نشریات:
موضوع مقاله را می توان از اخبار و گزارشات و حتی عکس هایی که در مطبوعات دیگر به چاپ می رسد، گرفت. معمولاً خبرهای مهم در هر حوزه ای (سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و...) موضوعات مناسبی برای مقاله نویسی و سرمقاله نویسی هستند.
ب- تجربه دیگران:
گاهی تجربیات اجتماعی - فرهنگی و حتی اقتصادی همکاران، دوستان، هم کلاسی ها، اعضای خانواده و... منشأ مقاله نویسی هستند.
ج- خاطرات و تجربیات نویسنده:
آن بخش از خاطرات و تجربیات نویسنده که در ارتباط با مسائل جامعه مورد نظر اوست، می تواند الهام بخش مقالات مناسبی باشد، به هر حال نویسنده، خود عضوی از اجتماع است که با بخش عمده مسائل اجتماعی درگیر و در ارتباط است و این می تواند، سرچشمه نگارش یک مقاله باشد.
د- سفارش سردبیر و دبیران خبر:
معمولاً بخشی از موضوعات مقاله ها توسط سردبیر و یا دبیران بخش های مختلف رسانه به همکاران خود سفارش داده می شود که معمولاً این موضوعات متناسب با فضای اجتماعی روز و نیز گرایش صفحه مورد نظر است، اگر صفحه دفاع مقدس باشد، موضوع مرتبط با جنگ و دفاع مقدس و مسائل روز خواهد بود و اگر چنانچه صفحه سیاسی باشد به همین شکل خواهد بود.
هـ- تولیدات و برنامه های رسانه های صوتی و تصویری (رادیو و تلویزیون):
فیلم ها و سریال های تلویزیونی و محتوای تولیدی آنها همواره موضوع خوبی برای بررسی، نقد و ارزیابی بوده اند، جامعه شناسی سینما بر پایه ارتباط فیلم و جامعه مبتنی می باشد، گفته می شود که فیلم و سریال ها بازتاب شرایط موجود اجتماعی هستند که می توان از طریق آنها به شناخت جامعه پی برد.
و- محتوای آگهی های تبلیغاتی:
زیاد شدن یک نوع آگهی خاص، از جمله کالاهای تجملاتی و مصرفی گران قیمت و غیر ضروری و... می تواند موضوع خوبی برای مقاله نویسی باشد، آگهی ها هم به مانند فیلم ها می تواند، نویسنده مقاله را به مسائل اجتماع هدایت کنند و سوالات خوبی درباره نیازهای جامعه و تغییر و تحولات آن پیش روی مقاله نویس بگذارد.
ر- نگاه کارشناسی به مسائل:
معمولاً در رسانه ها به موضوعات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی به صورت تخصصی، فنی و کارشناسی نیز نگریسته می شود، در هر شرایطی با توجه به رخدادهای جدید به آن پرداخته می شود. مثلاً در حوزه مسائل اقتصادی زمان که طرحی از طرف دولت به مجلس جهت بررسی ارسال می گردد. مانند پرداخت نقدی یارانه ها، در این شرایط کارشناسان مسائل اقتصادی ضمن پرداخت به موضوع پیرامون حواشی آن یا ابعاد و ویژگی های آن، آثار و نتایج، ضرورت ها و اهمیت آن از جمله محورهایی است که مقاله نویس می تواند به آن بپردازد.
در شماره آینده شما را با انواع مقاله های مطبوعاتی و نیز چگونگی نگارش مقاله آشنا خواهیم ساخت.