راهبرد ما

این و بلاگ اختصاص به مسائل کلان ، استراتژی و راهبردی در حوزه موضوعات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مرتبط با ایران و منطقه دارد

راهبرد ما

آموزش خبرنویسی(7)

سبک های تنظیم خبر (قسمت اول)

اسماعیل کوشکباغی

هدف اصلی در خبرنویسی خواندن و اثربخش بودن خبر است و اگر خبر به درستی تنظیم نشود، نه کسی حوصله خواندن آن را دارد و نه اثرگذار خواهد بود. به همین منظور روش ها و سبک های تنظیم و نگارش خبر مهم است.
خبرنگاران باید بعد از شناختن خبر (عناصر و ارزش های خبری) و جمع آوری اطلاعات، مطالب را در قالب بسته بندی های جذاب به مخاطب ارائه دهند. خبر هر قدر جذاب تر و محتوای آن پربارتر باشد شمار مشتریان و میزان تأثیرش بیشتر می شود.
در میان روزنامه نگاران امروز چهار رقم سبک خبرنویسی مرسوم است:
1-سبک هرم وارونه
2-سبک تاریخی
3-سبک تاریخی به همراه لید
4-سبک پایان شگفت انگیز
سبک هرم وارونه:
در سبک هرم وارونه قاعده هرم جذاب ترین و در بسیاری از مواقع حاوی مهمترین بخش خبر است و نوک آن، بخش انتهایی، حاوی بی اهمیت ترین بخش های خبر است.
در واقع در سبک هرم وارونه مطالب با توجه به میزان اهمیت آنها از بالا به پایین تنظیم می شوند. سبک هرم وارونه یکی از کاراترین روش انتقال اطلاعات است. خواننده معمولاً خبر را با خواندن «تیتر» شروع می کند، اگر آن خبر ارتباطی به کار و زندگی اش داشت «لید یا مقدمه» را می خواند، چنانچه لید نشان داد که مطالب برایش از ارزش برخوردار است به خواندن بقیه خبر ادامه می دهد. تحقیقات نشان می دهد که تعداد خوانندگان خبر با افزایش تعداد پاراگراف ها رابطه معکوس دارد، یعنی هر چه خبر طولانی تر باشد، تعداد خوانندگان آن کمتر خواهد بود. حدود 90 درصد از خوانندگان روزنامه، لید خبر را می خوانند ولی تعداد خوانندگان بعد از پاراگراف پانزدهم از 30 درصد کمتر است. از جمله ویژگی های سبک هرم وارونه می توان اشاره به این داشت که موثرترین و کارآمدترین روش انتقال اطلاعات است و نیز در زمان خواندن روزنامه بین 20 تا 60 دقیقه بیشترین حجم خبر را به خواننده منتقل می کند.
- مزایای استفاده از سبک هرم وارونه در خبرنویسی:
1- در ابتدا (لید) خلاصه و چکیده مهمترین مطلب ارائه می شود.
2- از نظر خواننده زمان کمتری برای دریافت مهمترین اطلاعات و مطالب خبر لازم است.
3- خواننده را خسته نمی کند.
4- حس کنجکاوی خواننده را از لحاظ نیاز خبری سریع ارضا می کند و او را به ادامه خبر تحریک می کند.
5- متن خبر بر پایه ارزش مطالب تنظیم می گردد.
6- خواننده را به خواندن ترغیب می کند.
7- کار دبیران و سردبیران خبر را راحت و کار فنی و ماکت بندی را نیز ساده می کند.
اگر در هنگام صفحه بندی روزنامه کنار دست صفحه بند حضور داشته باشید، متوجه می شوید که وی کارش را براساس هرم وارونه تطبیق کرده است. به این صورت که هرگاه صفحه از لحاظ فضا و ظرفیت پر می شود و خبری چند پاراگراف اضافه دارد پاراگراف های آخر آن حذف می شود. مطالب خبری روز از قبیل مصاحبه، سخنرانی، سمینار ویژه از جمله موارد استفاده از این سبک هستند. مثال:
- تشکیل کمیته صیانت، اعتبار قانونی ندارد. (تیتر خبر)
(لید خبر) سخنگوی شورای نگهبان در خصوص تشکیل کمیته صیانت از آرا در انتخابات دهم گفت: تا زمانی که قانونی در این رابطه تصویب نشود، تشکیل این گونه نهادها و مراجع مشابه دارای هیچ گونه اعتبار حقوقی و قانونی نخواهد بود.
(متن خبر) عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان روز دوشنبه (7/2/88) در گفت وگو با خبرگزاری فارس با اشاره به اعلام خبر تشکیل کمیته هایی از سوی برخی کاندیداها که هدف آن صیانت از آرا اعلام شده است، افزود: اگر در قانون تشکیل چنین کمیته هایی در نظر گرفته شود ما هم تابع آن هستیم.
(ادامه خبر و پاراگراف های بعدی گفت وگو از اهمیت بالایی برخوردار نمی باشد و لذا به جهت محدودیت فضای مقاله تنظیم سبک های خبری از درج مابقی خودداری شده است.)
در خصوص سبک تنظیم خبر و استفاده از سبک هرم وارونه معایبی نیز برای آن مطرح می باشد. از جمله:
1-احتمال دارد خواننده را از خواندن بقیه خبر باز دارد.
2-به علت خلاصه شدن مطالب، ممکن است برخی از اطلاعات از متن خبر حذف شود.
3-در بعضی از موارد مخصوصاً در مورد خبرهای طولانی آنچه در ابتدا گفته می شود، دوباره در پاراگراف های بعدی تکرار می گردد.
4-اعمال نظر و سلیقه خبرنگاران در این نوع سبک تنظیم خبر زیاد است.

سبک تاریخی:
در سبک تاریخی برخلاف سبک هرم وارونه، مطالب به همان صورتی که به لحاظ زمانی تحقق یافته اند در قالب خبر ارائه می شوند، در این سبک، روزنامه نگار به داوری نمی پردازد و کاری به این کار ندارد که کدام خبر یا بخش ماجرا مهم تر است تا آن را در پاراگراف نخست (لید خبر) ارائه کند. بنابراین در سبک تاریخی تا حدود زیادی از اعمال نظر و سلیقه خبرنگار جلوگیری می شود و برخلاف سبک هرم وارونه مطلب به شکل کامل تر ارائه می گردد. البته سبک تاریخی هم لید خاص خود را دارد که به صورت مقدمه بر تارک خبر قرار می گیرد. اما به این دلیل نمی توان آن را لید نامید که بیش از حد کلی است و موارد کلی خبر را بیان می کند. این سبک صرفاً برای تهیه گزارش های مقالات تحقیقی و پوشش خبرهای جلسات رسمی (صورت جلسه ها) به کار می رود. ادامه مباحث را در شماره بعدی هفته نامه صبح صادق پیگیری خواهیم کرد.