آموزش خبرنویسی(26)

آموزش خبرنویسی(26)

گزارش خبری و ویژگی های آن

اسماعیل کوشکباغی

در شماره قبل پس از ارائه تعریف گزارش خبری و ذکر یک مثال، این سوال را طرح کردیم که گزارشگر برای تهیه یک گزارش مطلوب از حادثه سرقتی بزرگ از مغازه های یک پاساژ، چه نیازهایی دارد؟ با چه کسانی باید گفت وگو کند؟ به کدام مراکز و مراجع باید مراجعه کند؟ باید گفت خبرنگار و یا گزارشگر در تهیه چنین گزارشی باید نخست با اشخاص زیر گفت وگو کند:
- مغازه داران پاساژی که سرقت در آن روی داده است. برای داشتن تصویری نزدیک به عینیت، خبرنگار باید با هر چند نفر از مغازه داران که ممکن است آگاهی و اطلاع تازه و متفاوتی ارائه دهند، گفت وگو کند.
- شاهدان عینی، غیر از مغازه داران ممکن است گروه های دیگری چون مشتری، نظافت چی، عابر، مأمور یا همسایگان پاساژ هم ماجرا را دیده باشند. گفت وگو با این گروه ها می تواند گزارشگر را یاری دهد.
- مأموران انتظامی؛ مسئولان نظم عمومی از آن جا که به هر صورت وظیفه دار حفظ نظم در جامعه هستند، باید در چنین گزارشی مورد پرسش قرار گیرند. اطلاعاتی که پلیس از حوادث شهری و رویدادهای مربوط به جرایم و جنجال ها در اختیار دارد، همواره می تواند مورد استفاده گزارشگر و مورد علاقه خواننده باشد. این اطلاعات در زمینه ارقام واقعی، چگونگی وقوع جرم ، آثار جرم، پیگیری متهمان و ... خواهد بود.
غیر از مصاحبه منبع دیگری نیز هست:
منابع آرشیوی: آرشیو روزنامه ها، رسانه یا آرشیو شخصی گزارشگر در این زمینه می باید آگاهی های مربوط به سوابق چنین حوادثی را داشته باشد. افزودن اطلاعات آرشیوی به اطلاعات به دست آمده از مصاحبه با افراد گوناگون، گزارش را خواندنی تر و جذاب تر می کند. دادن اطلاعاتی چون جرایم مشابه در هفته، ماه یا سال اخیر، میزان رقمی اموال سرقت شده در همان مقاطع زمانی و آگاهی های دیگر که معمولاً در انتهای گزارش ذکر می شود از نقاط قوت یک گزارش به حساب می آید. اکنون گزارشگر با در دست داشتن این اطلاعات می تواند گزارش خبری مطلوبی را برای خواننده تهیه کند.
گزارش خبری، لزوماً در گروه گزارش های حوادث یا شهری جای نمی گیرد، گزارش خبری شامل: گزارش های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، هنری، ورزشی و ... نیز می شود. گزارش ورود وزیر کشور سریلانکا، گزارشی از تخلیه یک خوابگاه دانشجویی ، گزارشی از استقبال مردم از یک کتاب جدید، گزارشی از کار یک نقاش دیوارهای شهر، گزارشی از کناره گیری یک ورزشکار از رقابت ها و ... همه گزارش خبری به شمار می روند، زیرا تمامی این گزارش ها بر محور یک خبر تهیه می شوند، در تمام این گزارش ها کوشش خبرنگار در ارائه اطلاعات و آگاهی های جدید از یک رویداد خبری می شود.
¤ ویژگی های گزارش خبری
گزارش نویسی از جمله کارهای با اهمیت و جذاب در کار روزنامه نگاری است. گزارش و مصاحبه از آن جا که از زندگی مردم، شخصیت ها، پدیده ها، رویدادها و ... و در واقع به نمایندگی از سوی مخاطبان تهیه می شود، از زنده ترین و خواندنی ترین مطالب یک روزنامه است. با توجه به تعریفی که از گزارش ارائه شد، رسانه موضوع مصاحبه و گزارش را از روی تجربه و تحقیق و از میان موضوع های مورد توجه مخاطب و با ارزش های خبری موردنظر او برمی گزیند؛ گویی از طریق مصاحبه و گزارش با مخاطب گفت وگو می کند. با چنین ملاحظه ای گزارشگر در تمامی جریان تدارک مصاحبه و گزارش باید به طور دائم حضور مخاطب خود را در کنار یا مقابل خود احساس کند. روشن است که ما از روی عادت، لحن و شیوه سخن گفتن یا نامه نگاری خود را با زمینه های مشترک با طرف مکالمه یا مکاتبه مطابقت می دهیم، بخشی از این مطابقت مربوط به سطوح نوشتار، بخشی موضوع های مورد علاقه دو طرف، بخشی نیازها و علاقه های مشترک و بخشی اشاره های پیشین می شود. به همین سبب ما ممکن است به گفت وگوی دو نفر گوش بسپاریم یا نامه کسی به کسی را بخوانیم، اما نکته ها و موردهایی را نتوانیم درک کنیم. با توجه به آنچه ذکر شد، برای آنکه گزارش خبری به هدف های ارتباط و انتقال نزدیکتر باشد، باید نکات زیر در آن رعایت شود:
1- توجه به ارزش های خبری در گزارش؛ در نظر داشته باشیم که ارزش های خبری ( که قبلاً مفصل درباره آن توضیح داده شد) مخصوص خبر نیست، بلکه در مصاحبه خبری و یا گزارش خبری نیز باید مورد توجه قرار گیرد. از آنجا که به طور کلی رعایت ارزش های خبری در نوشتارهای مطبوعاتی با توجه به خواست و انتظارات مخاطبان تعیین می شود، این توجه معنا می یابد. مثلاً درخصوص ارزش شهرت، به مشهور بودن چهره ای در میان مخاطبان توجه می شود یا ارزش فراگیری مربوط به گروه های گسترده انسانی از میان مخاطبان می شود. از این رو لازم است در انتخاب موضوع گزارش، نخست به ارزش های خبری پنهان در موضوع توجه شود.
مثلاً مردی که هر روز همه روزنامه های منتشر شده را می خرد، رویهم رفته پدیده قابل توجهی است، اما برای ساکنان یک کوچه و اعضای یک خاندان، حال اگر این مرد 52 سال پیش تمام نسخه های مطبوعات را با دقت و وسواس جمع آوری کرده و همه را در اطاق و فضاهای منزل چیده باشد، این مرد ارزش بیشتری برای توجه خواهد یافت. در مرحله بعد، اطلاعاتی چون طلاق همسر و فرار فرزندان از خانه ای که از همه فضاهای آن، تنها راهرویی باریک مانده است و این که این مرد می تواند با یک شرح مختصر که هر کسی بدهد، نسخه روزنامه موردنظر و مقاله و مطلب و خبر دلخواه را بیابد، این که این مرد تاکنون با بهره گیری از همین روزنامه ها، چهار جلد مجموعه مقاله یا گزارش به چاپ داده است و سرانجام آتش گرفتن این خانه بر اثر جرقه ناشی از اتصال سیم برق، می تواند موضوع یک گزارش خواندنی باشد. توجه کنید که نکته های گفته شده در هر مرحله بر ارزش های خبری موضوع می افزاید.
در شماره آینده بخش های دیگری از ویژگی های گزارش را برای شما بازگو خواهیم کرد.

به نقل از هفته نامه صبح صادق  شماره 418