راهبرد ما

این و بلاگ اختصاص به مسائل کلان ، استراتژی و راهبردی در حوزه موضوعات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مرتبط با ایران و منطقه دارد

راهبرد ما

آموزش خبرنویسی(24)

سبک تاریخی تنظیم مصاحبه

اسماعیل کوشکباغی

در شماره های قبل بخش های مختلف مصاحبه و انواع آن را برای شما بیان داشتیم. در این شماره یکی دیگر از سبک های تنظیم و اجرای مصاحبه را با هم مرور می کنیم:

¤مصاحبه سبک تاریخی:
ساده ترین مصاحبه که هنوز هم بسیاری از مطبوعات از آن پیروی می کنند، چاپ و نشر مطالب مصاحبه به سبک بیان تاریخی است. استفاده از این نوع مصاحبه فقط در شرایطی که همه مطالب مصاحبه جالب و نسبتاً کوتاه باشد، ممکن است و در غیر این صورت عیوب سبک تاریخی ظاهر خواهد شد.
در سبک بیان تاریخی سوالات و جواب ها به همان ترتیب و توالی که پرسیده و شنیده شده اند پیاده و تنظیم می شوند و چنانچه همه مطالب جالب و کوتاه نباشند برای خواننده خسته کننده خواهد بود.

¤ دوازده نکته مهم و اساسی در اجرای مصاحبه:
در خاتمه ذکر 12 نکته مهم ، لازم و ضروری است. نکاتی که برخی از آنها به ظاهر جزیی اما در جای خود بسیار با اهمیت می باشند و نکته هایی که به گفته احمد توکلی نویسنده کتاب «مصاحبه خلاق» برای مبتدی ها یک درس و برای کسانی که به کار مصاحبه مشغولند، یک یادآوری است.
1- قبل از شروع مصاحبه حتماً دستگاه ضبط صوت خود را امتحان کنیم تا از سلامت آن مطمئن شویم؛
2- حتماً هنگام مصاحبه از باطری نو استفاه کنیم. بهتر است باطری استفاده شده را برای پیاده کردن نوار و مصارف دیگر بکار گیریم؛
3- قبل از انجام مصاحبه حتماً نوار را به لحاظ کیفیت صدابرداری مورد امتحان قرار دهیم و از نوار استاندارد استفاده کنیم. بهتر است در مصاحبه های مهم و تاریخی حتماً از نوار مصرف نشده استفاده کنیم؛
4- فاصله میان مصاحبه شونده و محلی که دستگاه ضبط صوت قرار می گیرد به میزان حساسیت گیرنده دستگاه ما بستگی دارد که باید به آن توجه داشته باشیم؛ چرا که اگر فاصله بیش از حد باشد، صدای مصاحبه شونده ضعیف ضبط خواهد شد و هنگام پیاده کردن نوار دچار زحمت خواهیم شد؛
5- حتماً خودکار اضافی همراه داشته باشیم و همین طور کاغذ یادداشت را نباید فراموش کرد. صحنه ای که یک خبرنگار از مصاحبه شونده در خواست کاغذ و قلم می کند، صحنه جالبی نیست؛
6- باید سعی کنیم صحنه مصاحبه را ما تعیین کنیم. برخی مصاحبه شوندگان مخصوصاً مسئولان سعی می کنند از پشت میز کار خود با ما مصاحبه کنند؛ دراین صورت ما در موضع ارباب رجوع قرار می گیریم و این خیلی جالب نیست، لذا از آنان محترمانه بخواهیم که در جایگاه صمیمانه تری مثلاً در مقابل یا کنار ما قرار بگیرند. سعی کنیم در جایی بنشینیم که نسبت به مصاحبه شونده تسلط داشته باشیم؛
7- سعی کنیم نمودار مصاحبه را در اولین فرصت ممکن پیاده کنیم. این کار فواید فراوان دارد. از جمله:
الف- اگر نوار ضعیف ضبط شده باشد به علت حضور ذهن امکان یادآوری بسیاری از مطالب برای خبرنگار ممکن است. در حالی که چند روز بعد بسیاری از این مطالب به فراموشی سپرده می شود؛
ب- اگر ابهامی در یک پاسخ وجود داشته باشد، و یا کمبودی در سوال ها مشاهده شود که در جریان مصاحبه ممکن است از قلم افتاده باشد، ممکن است از نظر زمان فرصت مراجعه حضوری یا تلفنی وجود داشته باشد تا به رفع نقص مصاحبه بپردازیم.
ج- اگر تنظیم مصاحبه به شیوه گزارشی و ذکر جزییات محل و شخص مصاحبه شونده باشد ( تصویرپردازی و توصیف) علاوه بر یادداشت هایی که در زمان مصاحبه در محل برداشته اید، حضور ذهن نیز به دقیق تر شدن تصاویر کمک خواهد کرد.
8- در جریان یک گفت وگوی مطبوعاتی حتی زمانی که طرف مصاحبه ما یک شخص بلندپایه می باشد ما در مسند قاضی و بازپرس نشسته ایم، لذا باید اتکا به نفس خود را حفظ کنیم و با خونسردی و قدرت مصاحبه را پیش ببریم؛
9- رعایت ادب و نزاکت از جمله خصوصیات یک مصاحبه کننده حرفه ای است ،حتی زمانی که با دشمن خود در حال مصاحبه باشیم؛
10- مصاحبه کننده باید خوش برخورد باشد، یعنی بدون آنکه به تملق و چاپلوسی متوسل شود باید بتواند فضایی مطلوب و دلچسب فراهم کند؛
11- مصاحبه کننده حتماً باید تمیز و مرتب و معطر و در صورت امکان شیک پوش باشد. مطمئن باشید این خصوصیات برخوردهای مطلوبتری را در طرف مقابل ایجاد می کند؛
12- یک روزنامه نگار و مصاحبه کننده حرفه ای باید نویسنده ای توانا و دارای قوه تخیل بالا باشد، لذا همه ما باید مطالعه داستان و رمان و نویسندگی داستان کوتاه را در دستور کار خود قرار دهیم. این کار قلم ما را تقویت و در رابطه با مصاحبه های تصویری - توصیفی قوه تخیل را تقویت می کند.

¤ کلام آخر
به همان اندازه که در مصاحبه های مختلف، حرف های متنوع و نکته های بسیار وجود دارد، درباره خود «مصاحبه» و شیوه ها و متون آن نیز سخن بسیار می توان گفت. آنچه بیان شد مجمل مسائلی بود که در قالبی آموزشی می شد درباره مصاحبه گفت. بدون شک مطالعه صرف این مجموعه از شما خواننده عزیز یک مصاحبه گر حرفه ای نخواهد ساخت.
باید ده ها و صدها کتاب و نوشته و هر آنچه در این زمینه است بخوانید. باید دایم در حال خواندن انواع مصاحبه هایی باشید که در مطبوعات منتشر می شود، یا در رادیو و تلویزیون به صورت صوتی و تصویری پخش می شود. تا می توانید انواع مصاحبه ها را با دوست و آشنا و افراد کنار خود انجام دهید و به شیوه های مختلف و حتی خارج از کلیشه های رایج و با دخالت سلیقه و خلاقیت خود تنظیم کنید. در زندگی و شیوه کار روزنامه نگاران دقت کنید، عوامل توفیق یا عدم توفیق آنها را بررسی کنید و به این ترتیب به رازهای یک مصاحبه گر حرفه ای بودن پی ببرید. در شماره آینده شما را با ابعاد و زوایای دیگر فعالیت خبری آشنا خواهیم ساخت.