راهبرد ما

این و بلاگ اختصاص به مسائل کلان ، استراتژی و راهبردی در حوزه موضوعات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مرتبط با ایران و منطقه دارد

راهبرد ما

آموزش خبرنویسی(28)

چند ویژگی دیگر از گزارش خبری

اسماعیل کوشکباغی

در شماره قبل بخش هایی از ویژگی های یک گزارش خوب را برای شما بیان کردیم. در ادامه به سایر ویژگی های یک گزارش مطلوب و خواندنی اشاره می کنیم.
3- گزارش باید روان و یک دست باشد؛ در این بخش بیشتر عناصر فنی و ساختاری گزارش باید مورد نظر گزارشگر باشد. لید با مقدمه کامل، تیتر جذاب، پخش مناسب نکته های گزارش در سراسر آن، حسن آغاز و انجام، گنجانیدن مصاحبه های مربوط، مشاهده قوی، دادن اطلاعات لازم و ارائه همه این عوامل در ساختی هماهنگ و یک دست در مطلوبیت گزارش تأثیرگذار خواهد بود.
گزارشی که در سراسر آن یک نظم منطقی رعایت شده باشد، مطلوب تر است. اما گزارشی که با ضربه و هیجان آغاز شود و به یکباره در میانه راه افت کند، ناقص خواهد بود.
4- برخوردار از حجم مطلوب؛ پرهیز از طولانی نویسی بیهوده و کوتاه نویسی نارسا، هر دو مذموم شناخته شده اند. در گزارش نویسی گاه می توان به دلیل کم اهمیت بودن، تکراری بودن، ایجاد مشکل کردن یا خارج از موضوع بودن، مطلبی را کوتاه نوشت و همچنین گاهی یک مطلب چنان تازه و بدیع است که در مورد آن می توان شرح و بسط فراوان داد. تشخیص آن با خود گزارشگر است و البته فهم این مهم با تجربه به دست می آید.
5- ملاحظه های قانونی؛ بسیار اتفاق می افتد که گزارشی در ظاهر شکلی، دارای تمامی ویژگی های مطلوب هست، اما چاپ و انتشار آن با قانون ها و مقررات کشور برخورد پیدا می کند.
از جمله قانون مطبوعات و قانون تعزیرات، انتشار مطالب افتراآمیز، تحریک آمیز، توهین کننده، خلاف اعتقادات مردم، نفاق انگیز، فسادانگیز و نشر صور قبیحه را در مطبوعات منع کرده اند. لذا گزارشگر باید با کسب اطلاع از این ممنوعیت ها گزارش خود را آماده کند.
6- توجه به نیاز، علاقه و توقع مخاطب؛ پرداختن به انگیزه های شخصی، محفلی و گروهی در گزارش کار مناسبی نیست. باید توجه کنیم که رسانه ها از جمله مطبوعات چون مخاطب عام دارند، باید همگانی تلقی شوند. اگرچه ظاهراً و قانوناً در مالکیت شخصی یا اشخاصی بخصوص باشند. مخاطب یک رسانه اگر از آن برداشت بی طرفی نداشته باشد، به آن اعتماد نخواهد کرد. تقوا و منش حرفه ای ایجاب می کند که ما رسانه را محل تسویه حساب های شخصی و خصوصی و گروهی قرار ندهیم.

تیترنویسی در گزارش
در خبرنویسی شاخصه های تیتر خبری توضیح داده شد. تیتر خبر باید گویای متن آن باشد، خواننده را به خواندن متن خبر راغب سازد و در عین حال دارای جاذبه باشد. همچنین گفته شد که تیتر خبر باید کوتاه و بدون تکرار باشد و از کاربرد واژه های غیر مأنوس در آن خودداری شود.
تیتر گزارش نیز کمابیش همین ویژگی ها را باید داشته باشد. اما از آنجا که از نظر ماهیت پیام، خبر باگزارش تفاوت هایی دارد، ناچار تیتر گزارش باید با ملاحظه هایی نوشته شود از جمله:
1- کوتاهی و فشردگی؛ معمولاً تیتر گزارش امکان طولانی شدن می یابد، اما این مفصل شدن کلمه ها به هر حال نباید ایجاز در تیترنویسی را مخدوش سازد.
2- زیبایی؛ تیتر گزارش باید دارای جاذبه و زیبایی باشد. بسیاری از روزنامه نگاران در نگارش تیتر به موزون بودن، قافیه داشتن و حرکت داشتن تیتر توجه دارند.
3- رسایی؛ تیتر گزارش باید موضوع آن را برساند. هر چند که نمی توان در کلمه های محدود تیتر تصویری از تمام گزارش ارائه داد، اما می توان پیام و محتوای غالب گزارش را در تیتر ارائه کرد.
4- موثر باشد؛ تیتر باید خواننده را درگیر گزارش کند، به همین سبب باید واژه ها و ترکیب های اثرگذار را برگزید. آوردن واژه ها و عبارت های بدیع و نو و خوش ساخت، می تواند این شرط از شرایط تیتر را تأمین کند.
مثال: بررسی چند تیتر گزارش
1- تیتر: سر پل تجریش دود ایستاده
مراجعه به گزارشی از پایانه (ترمینال پل تجریش) : روزنامه اخبار صفحه 4، دوشنبه (17/2/75)
2- تیتر: بندهای وابستگی به خارج می شکند.
گزارشی در مورد سومین نمایشگاه صنعت برق ایران، روزنامه همشهری صفحه 8، (9/4/75)
3- تیتر: پزشکی مان هم دست کمی از معماری مان ندارد.
گزارشی از وضعیت دارو و پزشکی، ماهنامه گزارش، شماره 4، خرداد 1375.
4- تیتر: دست نگهدارید! این ظرف سرطان زاست.
گزارشی در مورد سرطان زا بودن مواد پی وی سی، روزنامه کیهان، (14/4/1375)، صفحه 5.
5- تیتر: خزر در خطر؛ باید زودتر جنبید.
گزارشی از آلودگی های زیست محیطی دریای خزر، مجله صنعت حمل و نقل، شماره 150، خرداد 1375.

لیدنویسی در تنظیم گزارش
سرنوشت مطلوبیت یک گزارش را آغاز خوب آن رقم می زند، لید وقتی در گزارش به جای مقدمه کاربرد دارد که موضوع گزارش تنها دارای یک محور یا محور مهم تر باشد.
همچنین لید مرکب وقتی کاربرد دارد که گزارشگر چند محور مختلف در گزارش خود آورده باشد، برای هر محور یک لید در نظر می گیرد و آنگاه برای مجموعه لیدها، یک لید مشترک لازم می شود.
لید در گزارش همانند لید در خبر، هدایت گر و جهت دهنده به متن گزارش می باشد. لید شامل خلاصه ای است که از متن گزارش به دست آمده است و خواننده را به خواندن اصل گزارش ترغیب می کند.
در شماره آینده ویژگی های گزارشگر و یک گزارش خوب را برای شما بیان خواهیم کرد.