راهبرد ما

این و بلاگ اختصاص به مسائل کلان ، استراتژی و راهبردی در حوزه موضوعات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مرتبط با ایران و منطقه دارد

راهبرد ما

آموزش مقاله نویسی (7)

نقد مطبوعاتی

اسماعیل کوشکباغی

در ادامه انواع مقاله های مطبوعاتی در این شماره نقد مطبوعاتی را برای شما تشریح می کنیم.

¤ تعریف نقد مطبوعاتی
ارزیابی و قضاوت درباره یک رویداد فرهنگی، اجتماعی، هنری، ادبی و ... به منظور بررسی نکات مثبت و منفی آن را نقد مطبوعاتی می گویند.
نقد مطبوعاتی در مجموع شکل دیگری از مقالات ساده خبری است. نقد مطبوعاتی از نقد ادبی ریشه گرفته است، اما از بعضی جهات با آن متفاوت است. نقد مطبوعاتی ارتباط با جذابیت و عینیت دارد. نقد مطبوعاتی که در پی رخ دادن رویدادی به ارزیابی آن می پردازد، دارای ویژگی هایی است که برخی از آنها عبارتند از:
- منتقد مخاطب را آشنا با موضوع در نظر می گیرد و به ذکر خبر و جزئیات آن می پردازد.
- در نقد مطبوعاتی باید ایجاز و خلاصه نویسی رعایت شود.
- شکل ارائه و نگارش نقد مطبوعاتی باید ژورنالیستی و توصیفی باشد.
- نقد مطبوعاتی نیازمند داشتن توانایی های لازم در حوزه های مختلف مانند اقتصاد، سیاست و فرهنگ است. چرا که افرادی می توانند موضوعاتی را نقد کنند که اطلاعات کلان و تسلط کامل به آن داشته باشند.
- نقد مطبوعاتی باید با توجه به ویژگی های هر حوزه ( سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی) تدوین شود. چرا که عناصر نقد هنری و نقد اقتصادی تفاوت های بسیاری با یکدیگر دارند، لذا خبرنگار باید نسبت به یک حوزه خاص، اطلاعات همه جانبه را داشته باشد و در حقیقت مانند یک کارشناس تمام زوایای حوزه کارشناسی و تخصصی خود را بشناسد.

¤ زمینه های نقد مطبوعاتی
الف- نقد فیلم؛ منتقد می تواند فیلم را به عنوان اثری هنری نقد کند. نقد فیلم از دو دیدگاه امکان پذیر است.
1- نقد برون نگر که در این نوع نقد، فیلم یک پدیده جامعه شناختی است. فرضیه های اجتماعی، معنوی و فلسفی که می تواند دستمایه نقد قرارگیرد، «فیلم و جامعه» یا «فیلم و عقاید» است که می تواند به رابطه فیلم و واقعیات زندگی اجتماعی بپردازد. فیلم و عقاید نیز؛ نظریات و مفاهیم فلسفی فکری را مورد بررسی قرار می دهد. لذا این نوع نقد فاقد بررسی محتوای ارزشی هنری فیلم و یا دیالوگ ها و درام موجود در آن است.
2- نقد درون نگر که این نوع نقد به ارزیابی، قضاوت و تفسیر جنبه های هنری فیلم می پردازد. آنچه مدنظر است، صنایع بدیع فیلم، وضع ظاهری، حالت و فضا و ارزیابی فیلم بطور کلی در مواردی چون صحنه آرایی، تدوین ، صدابرداری و نورپردازی و ... می باشد. ملاک اصلی این نوع نقد خود فیلم است.
ب- نقد نمایش، تئاتر و هنرهای تجسمی؛ در نقد نمایش یا به عوامل ظاهری آن مثل بازیگران و دکور یا عوامل باطنی مثل محتوا و پیام نمایش و تأثیر آن پرداخته می شود. در نقد همچنین می توان تفکر و پیام مثبت نمایش و یا نحوه ارائه و اجرای آن را مورد بررسی قرار داد. در نقد هنرهای تجسمی علاوه بر موارد ذکر شده، تأثیرات اجتماعی اندیشه و سبک نویسنده یا پدید آورنده و شکل ظاهری نیز می تواند مورد نقد قرار گیرد.
ج- نقد کتاب؛ نقد کتاب از انواع مقولاتی است که هر یک از نشریات می توانند برای جذاب تر شدن نشریه خود به آن بپردازند و ضمن معرفی کتاب، نقاط ضعف و قوت آن را مورد بررسی قرار دهند.
نقد کتاب در جراید و مطبوعات در مورد کتاب هایی نوشته می شود که به تازگی منتشر شده اند و به نحوی با مخاطبان در ارتباط است. نقد کتاب هایی که به دلایلی مورد توجه جامعه هستند، نیز مفید است.
برای نقد کتاب باید بیشتر در مورد کتاب هایی نوشته شود که تعداد زیادی از مخاطبان آن را مطالعه کرده اند و یا آن که با آن آشنایی دارند، برای نگارش نقد کتاب، نویسنده در ابتدا به معرفی کتاب می پردازد و اطلاعات مورد نیاز برای خواننده از قبیل نام نویسنده، تاریخ انتشار و نام انتشارات را به همراه سرفصل ها و خلاصه ای از موضوعات کتاب می آورد و سپس نقد خود بر کتاب را می آورد و نقاط ضعف و قوت آن را مورد بررسی قرار می دهد.
د- نقد شعر و داستان؛ شعر و داستان از جمله مطالب جذابی هستند که در اکثر جراید و مطبوعات دیده می شوند. بسیاری از جراید علاوه بر انتشار این مطالب، نقدهایی را نیز در مورد اشعار و داستان های رسیده و یا منتشر شده در نشریه به چاپ می رسانند.
در این گونه نقدها، اشعار و داستان ها از جهت محتوایی و نیز کاربرد متون ادبی به نقد کشیده می شوند.

¤ تیترنویسی در مقالات مطبوعاتی
مقاله مطبوعاتی، محدودیت های خبر را از نظر تیترنویسی ندارد و دست نویسنده کمی بازتر است، اما انتخاب تیتر باید به گونه ای باشد که مخاطب را به مطالعه مقاله ترغیب کند. ممکن است عین واژه های تیتر در مقاله نباشد، اما باید مفهوم و معنای کلی مقاله را برای خواننده روشن کند.
از نظر واژه های مورد استفاده، تیتر خبر معمولاً جمله ای کامل است، اما تیتر مقاله از یک کلمه تا یک جمله می تواند باشد. از نظر دستوری نیز می توان گفت، جمله اخباری برای تیتر روشن ترین مفهوم از مقاله را ارائه می دهد و استفاده از جملات پرسشی در صورتی مجاز است که پرسش تلویحاً حاوی پاسخ باشد. جمله امری می تواند، انتقادی بودن مقاله را برساند. برخلاف خبر، در مقاله می توان ازجملات با فعل منفی نیز استفاده کرد.
استفاده از تیتر استنباطی برای برانگیختن حس کنجکاوی مخاطب و جذابتر کردن مقاله مفید است، اما لازمه آن این است که برداشت درستی از مقاله به مخاطب بدهد. این نوع تیترها معمولاً به صورت یک یا چند واژه یا عبارت نوشته می شوند. در شماره آینده کلیدهای اصلی تهیه و تنظیم مقاله مطبوعاتی را بیان خواهیم کرد.