مناظره تلویزیونی نامزدهای انتخابات خرداد 92 ( قوت ها وضعف ها)

راهبردما: اولین مناظره 8 نامزد انتخابات ریاست جمهوری ؛ روز جمعه 10خرداد برگزار شد و نامزدها درباره برنامه‌ها و سیاستهای خود سخن گفتند. این مناظره انتخاباتی درحالی از صدا وسیما پخش شد که نحوه اجرا و پخش آن دارای قوت وضعف های جدی بود .

برگزای مناظره‌ها برای مباحث مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی امری عادی است . معمولا مناظره‌ها یا دو به دو برگزار می‌شود؛ویا به دلیل حضور تعداد بیشتر از دو کاندیدا مناظره به صورت گروهی برگزار می‌شود.

انجام یک مناظره ؛ سه رکن فعال درآن وجود دارد .که شامل ؛ مخاطب، شخصیتی که قرار است مناظره را برگزار کند و سوم کانال و وسیله ارتباطی که این مناظره را پخش می‌کند. یعنی در هر مناظره سه اصل گیرنده، فرستنده و کانال باید مورد توجه جدی قرار بگیرد.

همانطور که اعلام شد؛ در این مناظره  طراحی این برنامه بسیار زمان‌بر بوده و مسئولان سازمان صدا و سیما، کارشناسان  روابط عمومی، برنامه‌سازان و تهیه‌کنندگانی که بحث ساختار را می‌شناسند فکر کردند و با نظر مستقیم رییس سازمان مناظره را طراحی کردند.

این برنامه حاصل یک حرکت فردی نبوده بلکه نظر کلیه کسانی است که رسمیت دارند؛ مثل شورای تبلیغات کشور، شورای سیاست گذاری و بخش‌های نظارتی سازمان. حتی برای یک قرعه کشی ساده که کدام کاندیدا روی کدام صندلی بنشیند، با حضور شورای تبلیغات و قوه قضاییه و نمایندگان کاندیداها این کار به سامان رسیده است .

صدا و سیما به رغم تلاش‌های وافری که برای جلب مشارکت حداکثری مردم در انتخابات می‌کند در نخستین دور مناظره‌ها تلاش داشت تا مردم و نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری را راضی کند.

هرچند که می توانست مناظره ها را با زمان بیشتر و گروههای ۴ نفره برگزار شود ؛ نه ۸ نفره ، تا زمان برای ارایه توضیحات بیشتر دراختیار کاندیداها قرار بگیرد.

باید با کمی انصاف پذیرفت که برگزاری مناظرات برای ۸ نفر کارسختی است و با توجه به تجربه روزجمعه ، شاید سازمان صدا و سیما در مدل برگزاری این مناظرات تجدید نظر کند؛ هر چند این امر به تصمیم خود آنها بستگی دارد که راهکارها و ساختارهای شکلی و محتوایی مناظرات را چگونه طراحی کنند.

سوال اصلی این است که برگزاری دور اول مناظره نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری دارای چه قوت وضعف هایی بود . و دیگر اینکه در مناظره بعدی برچه نقاط مثبتی بایدتاکید شود واز چه نقاط منفی پرهیز نمایند ؛ تا هم مردم و هم نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری را راضی کند و در روز 24 خرداد در پای صندوق های رای به صورت فعال حاضر شوند ؟

الف – نقاط قوت برگزاری مناظره روز جمعه 10خرداد

1-از نقاط قوت مناظره انتخاباتی نامزد‌ها ریاست جمهوری، این بود که صدا وسیما انتخابات را به مهم‌ترین بحث روز کشور تبدیل کرده است  .

2-مناظره با محدود کردن موضوعات به مباحث اقتصادی، نامزدها را وا‌‌داشت که از کلی‌گویی بپرهیز‌ند و موضوعات را به طور تخصصی پاسخ دهند.

3-صدا و سیما تلاش کرد برنامه روز جمعه مناظره جدی باشد و در عین حال بداخلاقی های سیاسی چهار سال قبل تکرار نشود.

4-روح حاکم بر جلسه مناظره معتدل بود و افراط و تفریط مجال حضور پیدا نکرد.

5-هتک حرمت و تخریب شخصیت ها راشاهد نبودیم.

6- همه نامزدها اخلاق را رعایت کرده‌اند که قابل تقدیر است رسانه ملی حرکت خوبی را برای برگزاری مناظره‌ها آغاز کرد

7-  نامزدها در این مناظره در‌صدد تخریب یکدیگر برنیامدند و مناظره در فضایی صمیمی برگزار شد.

8-نامزدها تا حدودی مردم را متقاعد کردند که عمیقا در مورد پذیرش مسئولیت‌های کلیدی ریاست جمهوری فکر کرده‌اند و می‌دانند به چه منصبی چشم دوخته‌اند .

9-پاسخ برخی نامزدها به سئوالات خوب بود و حکایت از آمادگی آنها برای حل مشکلات کشور داشت .

10-صدا و سیما در  این مناظره  از یک طرف مردم را با مشکلات کنونی کشور در قالب سئوالات جدی آشنا کرد و از طرفی پیچیده بودن مشکلات اقتصادی و نیز مهارت نامزدها در برخورد با این مسائل را به‌خوبی منعکس ساخت .

11-آنچه مردم از سیما ملاحظه کردند بدون شک در رأی آنها موثر خواهد بود.

12-صدا و سیما میدانی را برای تصمیم عقلانی مردم باز کرده است و هر کس از میان این تصمیم گیری مردمی از صندوقها بیرون بیاید باید مورد احترام همه باشد.

13-فضای صمیمی بر مناظره حاکم بود. 

14-مجری مناظره‌ به احترام نامزدهای معترض سوالات تستی را ادامه نداد .

15-مجری  از نامزدها خواست تا با حضور نماینده آنان در صداوسیما دیدگاه‌هایشان را درخصوص مناظره‌های بعدی اعلام کنند .

16-اشاره مجری به اینکه، هر آنچه به عنوان مناظره از صداوسیما پخش می‌شود، به تایید کمیسیون تبلیغات انتخابات رسیده است

17-مسئولان صدا و سیما نظارت مستقیم روی این برنامه داشتند.

18- مناظره در فضای کاملا دوستانه انجام شد .

19-نامزدها با گرایشات مختلف نظرات خود را مطرح کردند .

20-هدف صدا و سیما این بود که مردم آگاهی لازم را نسبت به نامزدهای انتخابات پیدا کنند .

21-این شیوه به عنوان کم نقص ترین قالب در جمع قالب های دیگر انتخاب شد .

22- نامزدها به برنامه آمدند و به سوالاتی که برگرفته از نظر مردم، کارشناسان و نخبگان حوزه و دانشگاه بود، پاسخ دادند.

23-مناظره به دنبال این بود که  مخاطبان به انتخاب اصلح برسند  .

24-سازمان صدا و سیما تمام تلاش خود را کرد تا نهایت بی‌طرفی را نشان دهد.

25-نوع سوالات کارشناسی و دقیق بود .

26-مناظره امکان مقایسه همزمان هر هشت نامزد را برای مخاطبان فراهم کرد.

27-این برنامه تولیدی سازمان صدا وسیما بود و درباره آن فکر شده و تقلیدی از سایر کشورها نبود .

28- این مناظره بدون تشنج شکل گرفته و صدا و سیما هیچ نگاه جناحی نداشته است.

ب –  نقاط ضعف  برگزاری مناظره روز جمعه 10خرداد

1-این مناظره نقاط ضعفی هم داشت ؛ نخست آنکه موضوعات تخصصی نیازمند زمان بیشتری است و جمله فرد هنوز منعقد نشده بود، زمان تمام می‌شد و نامزدها نمی‌توانستند راه‌حل خود را در زمان کوتاه ارائه دهند

2-زمانی که درباره وضعیت اشتغال از آنان پرسیده شد، به دلیل کلی بودن نیازمند زمان بیشتری برای پاسخگویی بود.

3-فضای مناظره برای افراد کاری و اجرایی به لحاظ کمبود وقت خوب نبود و کاندیداها فرصت کافی برای پاسخ به سوالات نداشتند.

4-از قبل با ستادهای انتخاباتی کاندیداها درباره سوالات صحبت  نشده و به آنها درباره انواع برنامه‌ها و سوالات مناظره توضیح داده نشد .

5-این تصور برای نامزدها پیش ‌آمد که صدا و سیما می‌خواهد از آنها امتحان بگیرد

6- اعتراض نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به نحوه مناظره‌

7-نامزدها نسبت به نوع برگزاری مناظره و درخواست مجری مناظره برای پاسخ‌ های حداکثر دو کلمه‌ ای به سوالات، اعتراض کردند.

8-باید با نمایندگان کاندیداها مشورت می‌ شد که سبک برگزاری مناظره چگونه باشد.

9-باید از نامزدها می ‌پرسیدند که چه شیوه ‌ای مناسب است و مردم چگونه می‌ توانند بهتر بشناسند

10-اگر هدف نهایی از برگزاری مناظره شناخت کافی پیدا کردن مردم به آن باشد این نوع مناظره کمک قابل توجهی به این کار نکرد .

11-از اهداف دیگربرگزاری مناظره ، تهییج مردم برای مشارکت سیاسی بیشتر و تغییر نگرش در آنان بود که باز هم این شیوه از مناظره کامل به نظر نمی رسید.

12-نحوه برگزاری مناظره‌ها به گونه‌ای باید باشدکه نامزدها بتوانند همدیگر را به چالش بکشند، که چنین نشد. 

13-عدم استفاده از دیدگاه‌های کاندیداها، در شکل و ساختار مناظره‌

14-مناظره باید به‌گونه‌ای باشد که مردم بتوانند در پایان آن به انتخاب اصلح برسند،که چنین نشد. 

15- مناظره باید به نحوی برگزار شود که نامزدها بتوانند همدیگر را به چالش بکشند.

16- ساختار برنامه باید بتواند به انتخاب اصلح کمک کند .

17-مدت برگزاری مناظره طولانی و آن موجب خسته شدن مخاطب می شود.

18-هر یک از نامزدها با کارشناسان زبده و تخصصی در موضوعات مختلف مناظره کنند و در زمان کافی نامزدها در فضایی چالشی به این کارشناسان پاسخ دهند.

19-در بخشی که زمان مشخص به کاندید‌ها داده شده بود تا به طور مثال در یک وقت سه دقیقه‌ای حرف‌های خود را بیان کنند،

20-زمانی که شما ۸ نفر را انتخاب می‌کنید و بخواهید دیدگاه‌های خود را درباره یک امر بگویند، هیچ کدام از افراد نمی‌توانند در سه دقیقه حرف خود را بزنند و به همین دلیل مخاطب نیز از حرف آن‌ها قانع نمی‌شود

21- بدنبال آن تعامل افکار برای انجام یک مناظره به وجود نمی‌آید و برای آنکه یک بحث و یا یک سوال به صورت کامل پاسخ داده شود، حداقل باید ۱۰ الی ۱۵ دقیقه به یک فرد زمان داده شود

22-زمان چهار ساعته برای انجام یک مناظره مناسب نیست زیرا مخاطب خسته می‌شود

23-مناظره پخش شده شبیه یک مصاحبه تلویزیونی ساده بود

24-زمان پخش مناظره در عصر روز جمعه که بیشتر مردم در تعطیلات آخر هفته به سر می‌برند و کمتر وقت خود را با تلویزیون سپری می‌کنند مناسب نیست .

25- زمان ۴ ساعته آن نیز اصلا استاندارد مناظره نیست.

26-زمان انجام یک مناظره مطلوب نباید بیشتر از یک ساعت باشد زیرا مخاطب چنین برنامه‌ای بعد از یک ساعت گیرایی خود را از دست می‌دهد و خسته می‌شود

27- بهترین زمان پخش مناظره می‌تواند ساعت ۱۰ تا ۱۲ شب و یا ساعت ۹ تا ۱۱ شب باشد.

 راهبردما: بنظر می رسد  که کمیسیون بررسی تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری مناظره انجام شده رابررسی نماید و در مورد ادامه روند آن تصمیم‌گیری نماید . لذا با توجه به نقاط قوت این مناظره وپرهیز از نقاط ضعف مورد اشاره ؛ می توان در فرصت باقی مانده شاهد برگزاری مناظره مناسب بین نامزدها بود .رسانه ملی باید در پی رفع این نقطه ضعف ها باشد که در جلسات بعدی کاندیداهای ریاست جمهوری فرصت بیشتری برای بیان نظرات خود داشته باشند.صدا و سیما قطعا هدف خود را نیز فراموش نخواهد کرد. رسانه ملی نمی‌خواهد تشنج را در جامعه زیاد کند. بلکه می خواهد شور وشوق انتخاباتی در جامعه ایجاد شود .