راهبرد ما

این و بلاگ اختصاص به مسائل کلان ، استراتژی و راهبردی در حوزه موضوعات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مرتبط با ایران و منطقه دارد

راهبرد ما

آموزش خبرنویسی(18)

مصاحبه خبری

اسماعیل کوشکباغی

شماره قبل تعریف و کاربردهای مصاحبه را برای شما بازگو کردیم، در ادامه اهداف مصاحبه، کاربردها و فواید آن را مرور می کنیم.

¤ اهداف مصاحبه:
عمده ترین اهداف مصاحبه شامل سه مورد است:
الف- جمع آوری اطلاعات: بهترین و کوتاهترین راه برای جمع آوری اطلاعات گفت وگوی مستقیم است.
ب- آگاهی دادن و مطلع ساختن، آگاهی از نظرات مصاحبه شونده راجع به اشخاص دیگر، دولت، قانونگذار و...
پ- تحریک و برانگیختن: با مصاحبه احساس و توجه مخاطبین نسبت به موضوع یا فرد مصاحبه شونده، تحریک و برانگیخته می شود.

¤ کاربردها و فواید مصاحبه
کامل ترین و تخصصی ترین کاربرد مصاحبه در مطبوعات است و کاربردهای مطبوعاتی آن به قرار زیر است:
1- جمع آوری اطلاعات 2- اطلاع رسانی 3- گفت وگو
در گزارش: مصاحبه به شیوه های سطحی یا عمقی در گزارش های مطبوعاتی کاربرد فراوان دارد. مصاحبه های سطحی و کوتاه با عامه مردم ومصاحبه های عمقی با کارشناسان و مسئولان صورت می گیرد.

¤ مصاحبه شونده کیست؟ (با چه کسانی مصاحبه کنیم؟)
هر فردی می تواند سوژه مصاحبه ما باشد و اینکه با چه کسی مصاحبه کنیم به طرح و هدف شما بستگی دارد. برای نوشتن مطلب درباره نظرات مردم به مردم کوچه و بازار مراجعه می نماییم و نظرات آنها را با پرسیدن سوال جویا می شویم. اما برای تهیه گزارشی از نحوه لیزر درمانی و کاربردهای انرژی هسته ای نمی توانیم اطلاعات تخصصی از آنها دریافت کنیم.
مصاحبه شونده را می توان به طور کلی به شکل زیر تقسیم بندی نمود:
1- مصاحبه شوندگان عادی:
این گروه از مصاحبه شوندگان اقشار مختلف مردم، اعم از کارگران، کارمندان، کسبه، دانش آموزان و... می باشد که در رابطه با موضوعات غیرتخصصی جاری در جامعه از آنها نظرخواهی می شود.
2- مصاحبه شوندگان مهم:
این گروه معمولاً از جهتی مخصوص و استثنایی هستند و یا به خاطر کار جالب یا غیرعادی که کرده اند برای مردم جذاب می باشند. این گروه می تواند شامل افراد مشهور، ورزشکاران، هنرمندان، ثروتمندان، بدنام، انگشت نما، با استعداد و... باشد.
3- مصاحبه شوندگان متخصص:
این گروه اطلاعات داخلی یا ویژه ای دارند که در نوشته های مطبوعاتی بسیار ضروری است. مسئولان روابط عمومی ها پاسخگویان مطبوعاتی، شاهدان عینی، کارگزاران، همگی منابع بالقوه برای این نوع مصاحبه ها هستند.

¤ انواع مصاحبه
الف- مصاحبه اختصاصی و غیراختصاصی:
مصاحبه اختصاصی مصاحبه ای است که تنها خبرنگارها یا نمایندگان یک رسانه در جریان گفت وگو حضور داشته باشند و اگر نماینده و نمایندگان دیگر رسانه ها حتی یک رسانه دیگر در جمع مصاحبه حضور داشته باشند، مصاحبه از حالت اختصاصی خارج و به یک مصاحبه عمومی مبدل خواهد شد.
ب- مصاحبه خبری و غیرخبری:
در مصاحبه خبری عنصر زمان فعال است و تازگی و سرعت در آن حرف اول را می زند، مصاحبه ای که فاقد این ویژگی باشد غیرخبری است.
در مصاحبه های غیرخبری خبرنگار در ضمن مصاحبه اگر به خبری دست یافت برای جلوگیری از کهنه شدن باید آن را از درون مصاحبه استخراج و سریعاً به چاپ برساند.

¤ تفاوت های مصاحبه های خبری با مصاحبه های دیگر
1- مصاحبه در سایر قسمت ها (مانند گزینش و...) یک وسیله است ولی در رسانه ها یک هدف است.
2- مصاحبه خبری از لحاظ ابتکار عمل با سایر مصاحبه ها تفاوت دارد. در مصاحبه خبری هم مصاحبه شونده و هم مصاحبه کننده سعی می کنند ابتکار عمل را به دست گیرند ولی در سایر موارد اینگونه نیست.
3- از نظر نقش مشارکت کنندگان در مصاحبه در سایر موارد عموم کسانی که مصاحبه می کنند تخصص حرفه ای ندارند ولی در مصاحبه خبری مصاحبه شونده متخصص در زمینه موضوع مصاحبه است.
4- از دیدگاه پایگاه اجتماعی شرکت کنندگان در مصاحبه، پایگاه اجتماعی مصاحبه کننده در مصاحبه خبری بالا است.
5- در مصاحبه خبری شخص مصاحبه شونده نماینده یک بخش یا جمع زیادی معرفی می شود.
6- حمایت از موقعیت مصاحبه کننده در مصاحبه خبری. مصاحبه کننده با مصاحبه شونده رو در رو قرار نمی گیرد، به تعبیری مواضع او را نه تأیید می کند و نه رد.
7- رازداری در مصاحبه خبری وجود ندارد.
8- صحت اسناد:
در مصاحبه خبری نمی توان به کسی گفت چیزی را بنویس یا بگو و زیر آن را امضا کن، ولی در سایر موارد اسناد صحت بیشتری دارند.
9- شدت اثر اجتماعی یک مصاحبه در جامعه تأثیر می گذارد.
10- دوام ارتباط مصاحبه شونده و مصاحبه کننده.
11- اجبار در زمان اجرای مصاحبه و فضای انتشار مصاحبه.
12- مکان مصاحبه.
در شماره آینده فنون مصاحبه و مراحل انجام مصاحبه از آغاز تا مرحله چاپ را مورد بررسی قرار خواهیم داد.